ROS1 (ROS proto-onkogen 1, receptor tirozin kinaza) je gen koji igra važnu ulogu u regulaciji rasta i proliferaciji ćelija. On kodira protein nazvan ROS, koji pripada porodici receptor tirozin kinaza (RTK) iz porodice insulinskog receptora.
Jedna od značajnih karakteristika ROS1 gena su fuzije koje se javljaju u određenim vrstama karcinoma. Fuzija se događa kada se ROS1 gen spaja sa drugim genom, što rezultira nastankom hibridnog gena. Studije su pokazale da ROS1 fuzije koje sadrže netaknutu tirozin kinaznu domenu imaju onkogeni potencijal, što znači da mogu doprinijeti razvoju karcinoma. Aktiviranje ROS1 signalnog puta putem ovih fuzija rezultira aktivacijom ćelijskih puteva koji su odgovorni za rast i proliferaciju ćelija. To može dovesti do nekontrolisanog razmnožavanja i širenja karcinomskih ćelija.
Interesantno je da su promjene u ROS1 genu primijećene u različitim vrstama karcinoma, ali sa različitom učestalošću. Na primjer, promjene u ROS1 su najčešće prisutne u karcinomu pluća tipa adenokarcinom, karcinomu kože tipa melanom, invazivnom duktalnom karcinomu dojke, adenokarcinomu kolona i melanomu. Ove promjene u ROS1 genima pružaju uvid u potencijalne mete za terapije ciljane na specifične promejne u ovom genu, što može pomoći u personalizaciji tretmana i poboljšanju ishoda za pacijente sa određenim vrstama karcinoma.
Testiranje na ROS1 mutacije ili fuzije obično se preporučuje kod pacijenata sa određenim kliničkim karakteristikama ili kada se primijenjuju ciljane terapije usmjerene na ROS1. Određeni biomarkeri ili genetski markeri se mogu tražiti tokom testiranja kako bi se identifikovala prisutnost ROS1 mutacija ili fuzija. To mogu biti specifični genetski fragmenti koji su karakteristični za ROS1 promjene.
Postoje različite metode testiranja koje se mogu koristiti za identifikaciju ROS1 mutacija ili fuzija. Najčešće se koriste molekularne tehnike, poput lančane reakcije polimeraze (PCR) ili sekvencioniranja sljedeće generacije (NGS), koje omogućavaju analizu genetskog materijala pacijenta, kao što su tumorsko tkivo ili uzorci krvi.
Važno je napomenuti da postupak testiranja na ROS1 može varirati u zavisnosti od specifičnih kliničkih praksi, dostupnosti tehnologija i preporuka stručnjaka. Stoga je najbolje da se pacijenti konsultuju sa svojim liječnikom ili onkologom kako bi dobili precizne informacije o postupku testiranja i dostupnosti u njihovom konkretnom slučaju.
ROS1 kao terapijska meta
ROS1 se identifikuje kao terapijska meta u određenim vrstama karcinoma, posebno u NSCLC i drugim rijetkim vrstama tumora.
Kod pacijenata sa ROS1 fuzijama ili mutacijama, koje se javljaju u oko 1-2% slučajeva NSCLC-a, terapija usmjerena na ROS1 može biti veoma efikasna. Inhibitori tirozin kinaze, koji ciljaju ROS1, mogu se koristiti za blokiranje aktivnosti abnormalnog ROS1 proteina i suzbijanje rasta tumora.
Postoji nekoliko dostupnih inhibitora tirozin kinaze koji su specifično dizajnirani za ciljanje ROS1. Ovi inhibitori su pokazali značajne terapijske efekte kod pacijenata sa ROS1-pozitivnim karcinomima, uključujući smanjenje tumora i produženje preživljavanja.
Važno je napomenuti da terapija usmjerena na ROS1 nije standardna prva linija terapija za NSCLC, već se obično koristi kod pacijenata sa naprednom bolešću nakon neuspjeha drugih terapija ili kod pacijenata kod kojih je identifikovana ROS1 promjena. U mnogim slučajevima, identifikacija ROS1 fuzija ili mutacija se vrši kroz genomsko testiranje tumora (FoundationOne test).
Kao i kod svake terapije, individualni faktori, kao što su specifične karakteristike tumora i zdravstveno stanje pacijenta, uzimaće se u obzir pri odlučivanju o odgovarajućem tretmanu. Pacijenti sa ROS1-pozitivnim karcinomima trebaju sarađivati sa svojim onkologom kako bi razgovarali o mogućnostima terapije usmjerene na ROS1 i donijeli informisane odluke o njihovom liječenju.
Zaključak
ROS1 je gen koji kodira protein ROS, receptor tirozin kinazu, koji je uključen u regulaciju rasta i proliferacije ćelija. ROS1 fuzije, koje se javljaju u određenim vrstama karcinoma, imaju onkogeni potencijal i aktivacija ROS1 signalnog puta može dovesti do nekontrolisanog razmnožavanja karcinomskih ćelija. Razumijevanje uloge ROS1 gena i identifikacija promjena u njemu može pružiti nove terapijske mogućnosti za određene vrste karcinoma.
